Fonolojik Disleksi Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri
Okuma ve yazma becerileri çocukluk döneminde akademik başarının temel taşlarındandır. Ancak bazı çocuklar, zekâ düzeyleri normal veya normalin üzerinde olmasına rağmen, okuma-yazmada belirgin zorluklar yaşayabilir. Bu durumun en sık görülen nedenlerinden biri disleksidir. Disleksi kendi içinde farklı alt tiplere ayrılır ve bunlardan biri de fonolojik disleksidir.
Fonolojik Disleksi Nedir?
Fonolojik disleksi, bireyin harfleri seslere dönüştürme ve heceleri birleştirerek kelimeleri okuma konusunda güçlük yaşadığı bir öğrenme bozukluğudur. Çocuklar özellikle uydurma (hayali) kelimeleri ya da daha önce hiç görmedikleri sözcükleri okurken zorlanırlar. Çünkü bu tür kelimeleri çözmek için harf-ses ilişkisini doğru kurmaları gerekir.
Belirtileri Nelerdir?
Fonolojik disleksinin belirtileri okul öncesi dönemde fark edilmese de, özellikle okuma-yazma öğrenmeye başlandığında ortaya çıkar:
- Harf-ses eşleştirmede zorlanma
- Heceleri karıştırma veya atlama
- Uydurma kelimeleri okuyamama
- Yavaş ve takılarak okuma
- Yazarken sesleri yanlış sırada kullanma
- Okuduğunu anlamada zorluk yaşama
Bu belirtiler çocuğun akademik başarısını etkilerken, özgüvenini de olumsuz yönde etkileyebilir.
Ailelerin Sık Sorduğu Sorular
1. Fonolojik disleksi ile normal okuma güçlüğü arasındaki fark nedir?
Fonolojik disleksi kalıcı bir öğrenme farklılığıdır. Sadece ders çalışmamak veya ilgisizlikten kaynaklanmaz. Çocuğun beyninin dili işleme biçimi farklı çalışır.
2. Çocuğum geç mi öğreniyor yoksa disleksi mi var?
Geç öğrenme ile disleksi karıştırılabilir. Ancak disleksi durumunda zorluk süreklidir ve çocuğun genel zekâsından bağımsızdır. Erken tanı bu noktada çok önemlidir.
3. Fonolojik disleksi tamamen düzelir mi?
Disleksi bir “hastalık” değil, öğrenme farklılığıdır. Doğru yöntemlerle desteklenen çocuklar akranlarıyla aynı seviyeye gelebilir. Erken müdahale ve doğru eğitim çocuğun hayatını kolaylaştırır.
4. Çocuğumun disleksi olup olmadığını nasıl anlayabilirim?
Profesyonel bir değerlendirme gerekir. Okul başarısında belirgin gerilik, okurken çok zorlanma, harf ve ses karıştırmaları varsa bir çocuk psikoloğu ya da çocuk psikiyatristine başvurmanız faydalı olur.
Tedavi ve Destek Yöntemleri
Fonolojik disleksi tedavisinde erken teşhis çok önemlidir. Çocuğun ihtiyacına özel hazırlanan eğitim programları, bireysel terapi yöntemleri ve okul-aile iş birliği büyük rol oynar.
- Okuma-yazma destek programları
- Fonolojik farkındalık çalışmaları (sesleri ayırt etme, heceleme alıştırmaları)
- Bilişsel egzersizler
- Psikolojik destek (özgüven kaybı ve kaygı için)
Çocuğun motivasyonunu yüksek tutmak ve başarısızlık hissini azaltmak da sürecin önemli bir parçasıdır.
Antalya’da Fonolojik Disleksi İçin Destek
Disleksi belirtileri fark edilen çocukların doğru yönlendirilmesi gerekir. Antalya’da hizmet veren Çocuk, Ergen ve Genç Psikiyatristi Uzm. Dr. Senem Turan, disleksi ve öğrenme güçlükleri yaşayan çocukların değerlendirilmesi ve uygun destek programlarının planlanması konusunda ailelere rehberlik etmektedir.
Bir çocuk psikoloğu ile yapılacak görüşmeler sayesinde hem tanı süreci hem de destek planı daha sağlıklı ilerler. Erken adım atan aileler, çocuklarının akademik ve duygusal gelişiminde çok daha olumlu sonuçlar alabilmektedir.