Disleksi Zekâ Geriliği midir?

Klinik ortamda en sık karşılaştığım sorulardan biri “Hocam, çocuğumda disleksi var dediler, bu bir zekâ geriliği mi?” oluyor. Bu sorunun altındaki endişeyi çok iyi anlıyorum. Çünkü birçok aile, çocuğunun akademik olarak zorlanmasını zeka ile ilişkilendirme eğilimindedir. Ancak altını özellikle çizmek isterim: Disleksi kesinlikle bir zekâ geriliği değildir.

Disleksi nedir, neden olur?

Disleksi, beynin dil ve yazı sembollerini işleme biçimindeki farklılıktan kaynaklanan öğrenme güçlüğü türlerinden biridir. Yani çocuk harfleri tanımakta, sesleri birleştirmekte veya kelimeleri doğru sırada okumakta zorlanabilir. Ancak bu zorluk, çocuğun zekâ düzeyiyle ilgili değildir. Disleksi tanısı konulan çocukların büyük çoğunluğu normal veya üstün zekâ düzeyine sahiptir.

Bazı aileler bana şöyle sorar:

“Hocam, oğlum matematikte çok iyi ama okuma yazmada geri, bu nasıl mümkün?”

Bu durum oldukça tipiktir. Disleksi, yalnızca dil işlemleme alanlarını etkiler; çocukların analitik düşünme, görsel hafıza veya problem çözme gibi alanlarda gayet başarılı olduklarını sıkça görürüz.

Disleksi ile zekâ geriliği arasındaki fark nedir?

Zekâ geriliğinde genel bilişsel işlevlerde, yani çocuğun öğrenme, anlama, problem çözme ve günlük yaşam becerilerinde geniş çaplı bir gerilik görülür.
Dislekside ise bu alanlar normaldir, yalnızca okuma, yazma veya harf-ses ilişkilendirme gibi belirli becerilerde zorluk vardır.
Bu nedenle disleksili bir çocuk zekâ geriliği tanısı almaz; doğru destekle akademik olarak da gayet başarılı olabilir.

Disleksi tanısı nasıl konur?

Disleksi tanısı, yalnızca okul başarısına bakılarak konulmaz. Detaylı bir çocuk psikiyatrisi değerlendirmesi gereklidir. Uzman bir hekim tarafından yapılan bu değerlendirme; zekâ testleri, nöropsikolojik ölçümler, dikkat düzeyi ve akademik becerilerin analiziyle tamamlanır.

Bazı aileler zaman bulamadıkları için “Hocam, uzaktan bir değerlendirme yapılabilir mi?” diye soruyor. Evet, belirli durumlarda online psikolojik değerlendirme ile ön görüşme yapılabilir ve sürece uygun yönlendirme sağlanabilir. Ancak kesin tanı için çocuğun birebir değerlendirilmesi her zaman en doğru yoldur.

Disleksi nasıl tedavi edilir?

Disleksi “tedavi edilen” bir rahatsızlıktan ziyade, yönetilen ve desteklenen bir öğrenme farklılığıdır.
Erken dönemde fark edilen disleksi, uygun eğitimsel destek ve psikiyatrik rehberlikle büyük oranda telafi edilebilir. Aile, öğretmen ve uzmanın iş birliği burada çok önemlidir.

Her çocuk farklı bir öğrenme biçimine sahiptir. Bu nedenle destek süreci çocuğun güçlü yönlerine göre planlanır. Antalya Çocuk Psikiyatristi Uzman Dr. Senem Turan, disleksiye sahip çocuklarda hem duygusal hem akademik desteği bir arada ele alan bütüncül bir yaklaşım uygular.

Aileler için önemli bir hatırlatma

Disleksi tanısı konulan bir çocuk, başarısız değildir. Sadece öğrenme biçimi farklıdır. Bu çocuklar doğru yönlendirildiklerinde sanat, tasarım, mühendislik veya iletişim gibi birçok alanda olağanüstü başarılar gösterebilirler.

Eğer çocuğunuzda okuma güçlüğü, harf karıştırma, yavaş yazma veya derslere karşı isteksizlik gözlemliyorsanız, bu durumu ertelemeyin. Online randevu oluşturarak, çocuğunuzun bireysel gelişimini destekleyecek doğru adımları planlayabilirsiniz.

Unutmayın, disleksi bir eksiklik değil; farklı bir güçlü yönlerin kapısıdır.