Dürtü Kontrol Bozukluğu Nedir?
Dürtü kontrol bozukluğu, çocuğun düşünmeden, sonuçlarını değerlendirmeden ve çoğu zaman istem dışı olarak ani davranışlarda bulunması durumudur. Bu bozuklukta kişi, dürtülerini kontrol etmekte zorlanır ve bu dürtülere çoğu zaman kendisine veya çevresine zarar verebilecek şekilde tepki verir.
Çocuk, yaptığı davranışın yanlış olduğunu bilse bile, kendini durdurmakta güçlük çeker. Bu durum yalnızca disiplin eksikliği değil, psikiyatrik bir sorun olarak ele alınmalıdır.
Hangi Belirtiler Görülür?
- Ani öfke patlamaları
- Kurallara uymama eğilimi
- Dikkat çekme amacıyla yapılan davranışlar
- Zararlı alışkanlıklara yönelme
- Sonuçlarını düşünmeden hareket etme
Bu belirtiler, çocuğun günlük yaşamını, okul başarısını ve sosyal ilişkilerini olumsuz etkileyebilir.
Eşlik Eden Psikiyatrik Durumlar
Dürtü kontrol bozukluğu çoğu zaman başka psikiyatrik durumlarla birlikte görülür:
- Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)
- Karşıt Olma – Karşıt Gelme Bozukluğu
- Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)
Başlıca Dürtü Kontrol Bozukluğu Türleri
- Kleptomani (Çalma Hastalığı) – İhtiyaç duymadığı halde eşya çalma dürtüsüne karşı koyamama.
- Pyromani (Yangın Çıkarma Hastalığı) – Yangın çıkarma dürtüsünü kontrol edememe, yangına karşı yoğun ilgi.
- Patolojik Kumar Bağımlılığı – Kontrolsüz kumar oynama isteği, finansal ve sosyal sorunlara yol açar.
- Trikotillomani (Saç Yolma Bozukluğu) – Saç, kaş veya vücut kıllarını yolma davranışı.
- Aralıklı Patlayıcı Bozukluk – Ani, kontrolsüz ve şiddetli öfke patlamaları.
- Kompulsif Alışveriş Bozukluğu (Oniyomani) – Maddi imkanları aşan gereksiz alışveriş yapma.
- Deri Yolma Bozukluğu (Dermatillomani) – Stres veya kaygı ile tetiklenen cilt yolma davranışı.
Tedavi ve Destek Yaklaşımları
- Erken teşhis: Sorunun erken fark edilmesi tedavi başarısını artırır.
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Çocuğun dürtülerini tanımasına, kontrol etmesine ve olumsuz davranışlarını değiştirmesine yardımcı olur.
- Psikoeğitim: Ailelerin durumu anlaması ve doğru yaklaşım geliştirmesi sağlanır.
- Tutarlı disiplin ve sevgi dolu yaklaşım: Ceza yerine rehberlik ön planda olmalıdır.
- Uygun ortam düzenlemeleri: Dürtüleri tetikleyen unsurların azaltılması gerekir.
Danışanların En Çok Merak Ettiği Sorular
1. Dürtü kontrol bozukluğu çocuğumun karakteri mi yoksa tedavi edilebilir mi?
Hayır, bu bir karakter meselesi değildir. Psikiyatrik bir durumdur ve uygun tedavi ile kontrol altına alınabilir.
2. Hangi yaşlarda daha sık görülür?
Genellikle çocukluk ve ergenlik döneminde belirtiler başlar, ancak yetişkinliğe kadar devam edebilir.
3. Dürtü kontrol bozukluğu tamamen geçer mi?
Erken tanı ve uygun terapi ile belirgin şekilde düzelebilir. Tedavi edilmezse davranış kalıpları pekişebilir.
4. Evde ne yapabilirim?
Çocuğunuzu suçlamadan dinleyin, öfke anlarında sakin kalın ve profesyonel destek alın.
5. Bu durum başka sorunlara yol açar mı?
Evet. Akademik başarısızlık, sosyal izolasyon, riskli davranışlar ve duygusal sorunlar gelişebilir.